Medeni Hukuk Pratik – Medeni Hukuk 2020 Bütünleme Cevap Anahtarı 

MEDENİ HUKUK 2019-2020 BÜTÜNLEME SINAVI CEVAP ANAHTARI

OLAY

Ayırt etme gücüne sahip olan, ancak savurganlığı sebebiyle kendisini ve ailesini zor duruma sokan (A) hakkında 01.02.2012 tarihinde mahkemece kısıtlama kararı verilir. (A), 10.02.2012 tarihinde otomobilini (B)’ye satar ve otomobilin mülkiyetini (B)’ye devreder. 15.02.2012 tarihinde (A)’nın yerleşim yerinde ve nüfusa kayıtlı olduğu yerde kısıtlama kararı ilan edilir.

(B) bir süre sonra, maliki olduğu taşınmazı adi yazılı bir sözleşme ile (C)’ye satar ve tapu sicilinde (C) lehine tescil işlemi gerçekleştirilir.

Bu arada (A), insanî yardım çalışmalarında bulunmak üzere, gönüllü olarak Suriye’ye gitmiştir. Yardım çalışmaları sırasında (A)’nın bulunduğu bölgeye bomba atılır ve (A)’nın cesedi tüm aramalara rağmen bulunamaz. (A)’nın çocukları, (D) ve (F) bu olaydan iki yıl sonra, babalarının öldüğünü düşünerek (A)’nın mirasını paylaşmak isterler.

(D), maliki olduğu çim biçme makinesini arkadaşı (E)’ye ödünç vermiştir. Bir süre sonra mali sıkıntılar yaşamaya başlayan (E), ev eşyalarını elinden çıkartmak zorunda kalır. Bu süreçte (E), söz konusu çim biçme makinesini de ikinci el eşya pazarında 1500 TL bedel karşılığında (K)’ya satar ve teslim eder. (K)’nın arkadaşı (G) ise, (K)’nın evinde bulunduğu sırada, çim biçme makinesini çok beğenmiş ve makineyi 2000 TL bedel karşılığı satın almaya hazır olduğunu (K)’ya söylemiştir. (G), (K)’nın elindeki çim biçme makinesinin, bir süre önce (D) tarafından (E)’ye ödünç verilmiş olduğunu bilmektedir. Bu teklifi cazip bulan (K), makineyi (G)’ye satar ve teslim eder. Bir süre sonra makinenin (G)’nin elinde olduğunu öğrenen (D), (G)’den makineyi iade etmesini istemiş, (G) iadeye yanaşmayınca da, (G)’ye karşı iade talebiyle bir dava açmıştır.

(F) üniversite kantininde bulunduğu sırada, (X) marka cep telefonu ile konuşurken, izni olmaksızın fotoğrafları çekilmiştir. Bir süre sonra bu fotoğrafları ele geçiren (X) markasının sahibi (Z) firması, (F)’yi üniversite öğrencilerine yönelik başlattığı pazarlama kampanyasının “yeni yüzü” olarak kullanmaya karar vermiştir. Buna yönelik olarak (Z) firması, (F)’nin fotoğraflarını (X) markasının gazete reklamlarında kullanmıştır.

Soru 1: (A) ile (B) arasında yapılan hukuki işlem geçerli midir? Açıklayınız. (A) hakkında ayırt etme gücünden yoksun olduğu için kısıtlama kararı verilmiş olsa idi, vereceğiniz cevap değişir miydi?

Cevap 1: Hakkında kısıtlama kararı verilen kişi, kararın kesinleşmesi ile birlikte fiil ehliyeti bakımından sınırlı ehliyetsiz statüsüne girmektedir. Kısıtlama nedeniyle Fiil ehliyetinin sınırlandırılmış olduğu, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı, ancak kısıtlama kararının ilanından sonra ileri sürülebilir (TMK md. 410/2). İlanın amacı, iyiniyetli üçüncü kişilerin iyiniyetini ortadan kaldırmaktır. Kısıtlama kararının ilan edilmesinden önce kısıtlı ile hukuki işlem yapan iyiniyetli kişiler açısından, hukuki işlem, kısıtlanan kişi tam ehliyetliymiş gibi hukuksal sonuçlarını doğurur. Olayda (A) ile (B) arasındaki sözleşme kısıtlama kararının ilanından önce kurulduğundan, (B)’nin kısıtlama konusunda iyiniyetli olduğu varsayımda, A’nın yasal temsilcisinin rızasından bağımsız olarak, sözleşme geçerlidir. (10 puan)

A hakkında ayırt etme gücünün bulunmadığı varsayımında A hukuken tam ehliyetsiz olarak kabul edilir. TMK md. 410/3 hükmünün TMK md. 15 hükmüne atıf yapması sebebiyle ilandan önce hukuki işlem yapılmış olsa da, tam ehliyetsizin işlemleri hukuki sonuç doğurmaz, kesin hükümsüzdür. Dolayısıyla A ile B arasında yapılan satış sözleşmesi – kısıtlama kararının ne zaman ilan edildiğinden bağımsız olarak – kesin hükümsüz sayılacaktır. (10 puan)

Soru 2: (B)’nin (C) lehine gerçekleştirdiği tescil işleminin hukuki niteliğini, (B)’nin malvarlığına yaptığı etkiye göre nitelendiriniz. Yapılan tescilin sonucunda (C) taşınmazın mülkiyetini kazanmış mıdır? Açıklayınız.

Cevap 2: Olayda (C) lehine gerçekleştirilen tescil işlemi tasarruf işlemi niteliğindedir. Tasarruf işlemi, malvarlığının aktifinde yer alan, belirli bir hakkı doğrudan doğruya etkileyerek, başkasına devreden, içeriğini sınırlayan, değiştiren veya sona erdiren işlemlerdir (5 puan)

Bazı tasarruf işlemlerinin geçerli olabilmesi, bu işlemin yapılmasına sebep ve dayanak oluşturacak geçerli bir borçlandırıcı işlemin varlığını gerektirir. Bu tür tasarruf işlemlerine sebebe bağlı tasarruf işlemleri denilir. TMK md. 1024 uyarınca, taşınmaz mülkiyetinin devrine yönelik tescil işleminde sebebe bağlılık ilkesi geçerlidir. Buna göre, tescil işleminin geçerli olabilmesi, geçerli bir borçlandırıcı işlemin varlığını gerektirir. Tescilin sebebini oluşturan borçlandırıcı işlem geçerli değil ise, tescil de geçersiz olur ve taşınmazın mülkiyeti geçmez. (10 puan)

Olayda tescilin sebebini taşınmaz satış sözleşmesi teşkil etmektedir. Taşınmaz satışının geçerliliği sözleşmenin resmi şekilde yapılmasını gerektirir. Resmi şekilde yapılmayan taşınmaz satış sözleşmesi geçersizdir. Olayda taşınmaz satış sözleşmesi adi yazılı şekilde yapılmıştır, bir başka ifadeyle, resmi şekilde yapılmadığı için kesin hükümsüzdür. Dolayısıyla satım sözleşmesi resmi şekilde yapılmadığı için borçlandırıcı işlem geçersiz olduğunda, sebebe bağlılık ilkesi gereğince, tescile rağmen, C taşınmazın mülkiyetini kazanmış olmaz. (5 puan).

Soru 3: (A) hakkında başvurulabilecek hukukî yol nedir? (A)’nın hukukî durumunun miras hukuku açısından doğuracağı sonuçları kısaca açıklayınız.

Cevap 3: (A), büyük ölüm tehlikesi içinde kaybolmuştur. A’nın ölümüne kesin gözüyle bakılamayacağından, (A) hakkında gaiplik kararı aldırılması gerekir. (A)’nın çocuklarının gaiplik kararı için Mahkemeye başvurabilmesi için, ölüm tehlikesi içinde kaybolmadan itibaren en az 1 yıl geçmiş olması gerekir. Bu süre geçmiş ise, başvuru üzerine Mahkemece en az bir kez ilan verilerek, ilandan itibaren en az 6 ay beklenir. Bu süre içinde kişiden haber alınamaz ise, mahkemece gaiplik kararı verilir. (10 puan)

Gaipliğine karar verilen kişinin mirası, gaiplik kararı ile beraber mirasçılarına geçer. Kural bu olmakla birlikte, ölümün kesin olmaması sebebi ile hem gaibin çıkagelmesi hem de üstün hak sahiplerinin ortaya çıkması ihtimallerine karşılık olmak üzere, mirasçıların belirli bir süre için teminat (güvence) verme yükümlülüğü mevcuttur. Ölüm tehlikesi içinde kaybolma halinde, söz konusu teminat verme yükümlülüğü tereke mallarının mirasçılara tesliminden itibaren 5 yıllık bir süre için devam eder. (5 puan). Bu süre sonunda mirasçıların teminat verme yükümlülüğü sona erer. (10 puan)

Soru 4: (D), (G)’ye karşı açtığı davada, makineyi (E)’ye ödünç vermiş olduğu hususunun (G) tarafından bilindiğini, bu nedenle (G)’nin makinenin mülkiyetini kazanamayacağını, makineyi iade etmekle yükümlü olduğunu iddia etmiş; (G) ise, makinenin bedelini ödemek suretiyle mülkiyeti kazandığını, makineyi iade etmekle yükümlü olmadığını ileri sürmüştür. Tarafların bu iddialarını dikkate alarak somut olayda uyuşmazlığın nasıl çözümlenmesi gerektiğini belirtiniz.

Cevap 4: D, malik olduğu makineyi (E)’ye ödünç vermiştir. Bir taşınırın maliki rızası ile taşınırın zilyetliğini devrederse, taşınırı bu şekilde devralan ve elinde bulunduran kişiye “emin sıfatıyla zilyet” denilmektedir. TMK md. 988 gereğince, emin sıfatıyla zilyetten iyiniyetle ayni hak kazanımı korunur ve taşınırı zilyetliğini devralan kişi, devir konusu ayni hakkın sahibi olur. Olayda (D), kendi rızasıyla makineyi (E)’ye teslim ettiğinden, (E) emin sıfatıyla zilyet konumundadır. Dolayısıyla, makinenin (E)’ye ait olmadığını bilmeyen – iyiniyetli – (K)’nın kazanımı korunur ve (K), çim biçme makinesinin mülkiyetini kazanmıştır. (10 puan)

Çim biçme makinesini (K)’dan devralan (G)’nin, makinenin (D)’ye ait olduğunu bilmesi ise, (G)’nin mülkiyeti kazanmasına engel teşkil etmez. Zira TMK m. 988 uyarınca (K) – iyiniyetli sayılabildiği ölçüde – makinenin mülkiyetini kazanmış olduğundan ve buna bağlı olarak (K)’nın makine üzerinde tasarruf yetkisi eksikliği söz konusu olmadığından, (G)’nin iyiniyetli olup olmaması, mülkiyeti kazanması üzerinde etkili değildir. (G), ödünç ilişkisinden haberdar olmasına rağmen, makinenin mülkiyetini kazanmıştır ve makineyi (D)’ye iade etmekle yükümlü değildir. (10 puan)

Soru 5: Gazete reklamlarında fotoğraflarının kullanılmış olduğunu gören ve bunu engellemek isteyen (F)’nin başvurabileceği bir hukuki yol var mıdır? Açıklayınız. Olayda (F)’nin fotoğraflarını fotoğraf sanatçısı (H) tarafından çekildiğini ve (H)’nin sözkonusu fotoğrafları 10.000 TL bedel karşılığı (Z) firmasına satmış olduğunu varsayınız. Bu olasılıkta (F), 10.000 TL’nin kendisine verilmesini (H)’den talep edebilir miydi?

Cevap 5: Kişinin resmi kişilik hakkı kapsamında korunan değerlerden biridir. Kişinin fotoğrafının, hukuka uygunluk sebeplerinden biri olmaksızın çekilmesi veya yayınlanması kişilik hakkına müdahale teşkile eder. Kişilik hakkına hukuka aykırı olarak müdahale edilen kişi, TMK m. 24’te belirtilen koruyucu davalara ve tazminat davalarına başvurabilir. (5 puan)

Olayda (F)’nin fotoğrafın izni olmaksızın çekilmesi ve yayınlanması kişilik hakkına hukuka aykırı bir müdahale ve tecavüz niteliğindedir. Fotoğrafların gazetede yayını tekrarlandığı sürece (F), önleme davası açmak suretiyle fotoğraflarının gazete reklamlarında sonradan kullanılmasını ve yayınlanmasını engelleyebileceği gibi, yayın başlamış ve sona ermiş ise, açacağı tespit davası ile fotoğraflarının kullanılmasının ve yayınlanmasının hukuka aykırılığının tespitini de sağlayabilir. (10 puan)

(F), (H)’nin elde ettiği 10.000 TL’yi (gerçek olmayan) vekâletsiz iş görme hükümlerine göre talep edebilir. (F)’nin fotoğraflarının (H) tarafından izinsiz olarak çekilmesi kişilik hakkı ihlali teşkil eder. (H), bu fotoğrafları bedel karşılığı devretmek suretiyle (F)’nin hukuk alanına, yetkisi olmaksızın ve kendi menfaatine olacak şekilde müdahale etmiş ve bu müdahale sonucunda (F)’nin elde etmeyi düşünmediği bir kazanç elde etmiştir. Bu hususlar dikkate alındığında, vekâletsiz iş görmeye dayalı iade talebinin koşullarının oluştuğu ve (F)’nin (H)’nin elde ettiği kazancın kendisine verilmesini talep edebileceği sonucuna varmak gerekir. (5 puan)